World Stroke Day 2025
“Every Minute Counts: ทุกนาทีมีค่า รู้ทันโรคหลอดเลือดสมอง”
โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) เป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ของโลก จากการศึกษาปี ค.ศ. 2021 พบว่า ผู้ป่วยมากกว่า 94 ล้านคนทั่วโลกเคยประสบภาวะนี้ และกว่า 50 ล้านคนต้องใช้ชีวิตร่วมกับความพิการ สะท้อนถึงภาระโรคที่ก่อให้เกิดการสูญเสียทั้งจากการเสียชีวิต การเจ็บป่วย และความพิการ ส่งผลทั้งต่อผู้ป่วย ครอบครัว และระบบสาธารณสุข
ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน เวลาทองของการรักษาอยู่ที่ 4.5 ชั่วโมงแรก หากเข้ารับการรักษาให้ทันภายในช่วงเวลาดังกล่าว จะมีผลการรักษาที่ดีเพิ่มขึ้นถึง 1.43 เท่า เมื่อเทียบกับการรักษาที่ล่าช้า สามารถเพิ่มโอกาสรอดชีวิตและลดความเสี่ยงของความพิการ
ACT FAST: รู้ทันสัญญาณอันตราย
หลักการสำคัญที่สุดในการลดความรุนแรงจากโรคหลอดเลือดสมอง คือ การสังเกตสัญญาณเตือนให้ทันเวลา และรีบเข้ารับการรักษาโดยเร็ว ใช้หลักการ “FAST” ดังนี้
F – Face Dropping: ใบหน้าหย่อนหรือรอยยิ้มไม่เท่ากัน
A – Arm Weakness: แขนข้างหนึ่งอ่อนแรงหรือยกไม่ขึ้น
S – Speech Difficulties: พูดไม่ชัด พูดติดขัด หรือพูดผิดปกติ
T – Time to Call: รีบไปโรงพยาบาลทันที
การได้รับการรักษาอย่างรวดเร็ว ไม่ว่าจะเป็นการใช้ยาละลายลิ่มเลือดหรือการทำหัตถการเปิดหลอดเลือด สามารถช่วยชีวิต ลดความพิการ และเพิ่มโอกาสฟื้นตัวได้อย่างมาก
Stroke สามารถป้องกันได้
การป้องกันยังคงเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพและคุ้มค่าที่สุดในการลดภาระโรคหลอดเลือดสมอง โดยมีปัจจัยหลักที่เกี่ยวข้อง 10 ประการ อันได้แก่ ความดันโลหิตสูง (มากที่สุดถึง 54%) มลพิษทางอากาศนอกอาคาร การสูบบุหรี่ ภาวะคอเลสเตอรอลสูง มลพิษทางอากาศภายในอาคาร อาหารโซเดียมสูง ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง การทำงานของไตบกพร่อง การรับประทานอาหารไม่เหมาะสม และการดื่มแอลกอฮอล์ การควบคุมปัจจัยเหล่านี้สามารถป้องกันโรคหลอดเลือดสมองได้ถึง 80% และยังช่วยป้องกันโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) อื่น ๆ ได้อีกด้วย
ทั้งนี้ การมีมาตรการป้องกันแบบผสมผสาน ได้แก่ การป้องกันโรคล่วงหน้า (Primordial interventions) ที่มุ่งเน้นปัจจัยทางเศรษฐกิจและสังคมซึ่งกำหนดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง รวมถึงการส่งเสริมสุขภาพที่ดี (Primary interventions) ที่เน้นการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต การคัดกรองสุขภาพ และให้ความรู้พื้นฐาน ก็จะช่วยลดอัตราการเกิดโรคหลอดเลือดสมองได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เนื่องในวันที่ 29 ตุลาคม ซึ่งตรงกับวันหลอดเลือดสมองโลก 2025 ภายใต้ธีมประจำปีนี้ “Every Minute Counts” เราขอเชิญชวนทุกคนให้ร่วมกันตระหนักถึงความสำคัญของการรู้ทันสัญญาณอันตราย และเข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงที ร่วมกับการสร้างพฤติกรรมสุขภาพที่ดี เพื่อหยุดยั้งการเพิ่มขึ้นของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
“เพราะทุกนาทีที่ผ่านไป...อาจเปลี่ยนชีวิตคุณได้”
รายการอ้างอิง
[1] Global burden of 288 causes of death and life expectancy decomposition in 204 countries and territories and 811 subnational locations, 1990-2021: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2021. Lancet. 2024;403(10440):2100-32.
[2] Günkan A, Ferreira MY, Vilardo M, Scarcia L, Bocanegra-Becerra JE, Cardoso LJ, Fabrini Paleare LF, de Oliveira Almeida G, Semione G, Ferreira C, Ciccio G. Thrombolysis for ischemic stroke beyond the 4.5-hour window: a meta-analysis of randomized clinical trials. Stroke. 2025 Mar;56(3):580-90.
[
